Każdy rodzic ma obowiązek łożenia na utrzymanie dziecka od momentu jego narodzin do chwili usamodzielnienia się. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy pozostaje w związku małżeńskim z drugim rodzicem, czy też nie. Obowiązek alimentacyjny pojawia się zwykle w przypadku rozwodów, chociaż w praktyce alimentacja dotyczy szeregu osób, które nie są w stanie utrzymać się własnymi siłami, przy czym nie zawsze muszą to być krewni z najbliższej rodziny. Polskie prawo nie wyznacza jednoznacznie granicznych terminów zakończenia obowiązku alimentacyjnego, nie przewiduje też wieku dziecka, po którego osiągnięciu rodzice mogą przestać płacić alimenty. Trwa on zatem dopóty, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Kiedy i z jakich powodów można zostać zwolnionym z płacenia alimentów? Kilka wskazówek w dalszej części naszego wpisu.
Kiedy można przestać płacić alimenty?
Opinia, że do ustania obowiązku alimentacyjnego dochodzi wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości, jest błędna. Co więcej, sąd orzekając o alimentach, nie określa, jak długo trzeba będzie płacić świadczenie. Kodeks rodzinny i opiekuńczy również nie wyznacza żadnych terminów. W praktyce wiele zależy więc od różnorodnych okoliczności, które związane są nie tylko z możliwościami zarobkowymi dziecka i jego zachowaniem, ale i sytuacją majątkową rodziców.
Zgodnie z zasadą obowiązek alimentacyjny trwa tak długo, jak długo dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. W różnych rodzinach może to wyglądać odmiennie. Jeśli po osiągnięciu pełnoletniości dziecko podejmuje pracę zarobkową i jest w stanie uzyskać środki finansowe na swoje utrzymanie, istnieje podstawa do zaprzestania płacenia alimentów. Jeżeli jednak zechce studiować, rodzic zobligowany jest do sfinansowania jego edukacji. Jednak to nie wszystko, gdyż w sytuacji, gdy dorosłe dziecko z przyczyn od siebie niezależnych, np. choroby, nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, rodzice również powinni zapewnić mu należyte utrzymanie.
Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy dorosłe dziecko celowo próbuje możliwie jak najdłużej korzystać ze środków otrzymywanych od rodzica lub innych osób zobowiązanych do alimentacji w sytuacji, gdy obiektywnie ma możliwości samodzielnego utrzymania, ale świadomie z nich rezygnuje. Chociaż obowiązek alimentacyjny w tym przypadku nie zakończy się automatycznie, to jednak rodzic może wystąpić do sądu rodzinnego z pozwem o uchylenie alimentów. Wówczas sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
W jakich sytuacjach można starać się o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego?
Należy wyraźnie podkreślić, że zgodnie z polskim prawem trudno znaleźć przesłanki, które pozwoliłyby na zaprzestanie płacenia alimentów na dziecko małoletnie. Istnieją jednak sytuacje, w których możliwe jest wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego w odniesieniu do dziecka pełnoletniego.
Taki obowiązek może ustać nie tylko w momencie, w którym dorosłe dziecko jest w stanie się samo utrzymać, ale również w sytuacji, gdy:
- dziecko posiada majątek, którego dochody pozwalają na utrzymanie się,
- wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego jest dla rodzica nadmiernie obciążające, np. z powodu trudnej sytuacji finansowej, choroby utrudniającej zarobkowanie itp.
- dziecko nie dokłada starań, by usamodzielnić się finansowo,
- żądanie alimentów jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego.
